کزاز ميکروب خاصي می باشد که در انتهاي آن اسپور هست ( سنجاق مانند ) در محيط خارج مقاومت زيادي از خون نشان مي دهد و اسپوري توليد مي کند که مقاومتش خيلي زيادتر می باشد . اثرات ميکرب بواسطه سم بسيار قوي می باشد که ترشح مي کند و از راه لنف ، خون بمراکز عصبي ميرود . با سم ميکرب کزاز توانسته اند علائم بيماري را توليد کنند . ميکرب کزاز در خاک ، مدفوع اسب و گاو و آب و گرد و خاک هست .
مطلب مهم اينکه ابتلاء به کزاز ايمني کاملي ايجاد نمي کند لذا بهترين وسيله براي جلوگيري از آن واکسيناسيون مي باشد . از سوي ديگر سرم ضد کزاز براي پيشگيري سودمند می باشد ولي براي درمان بويژه پس از بروز نشانه هاي بيماري ندارد .
« نشانه هاي کزاز »
دوران پنهاني متوسط بيماري ۸-۷ روز می باشد هر قدر دوران نهفتگي کوتاهتر باشد عاقبت بيماري خطرناکتر می باشد گاهي در مرحله ي نهائي چرک زخم کم شده و سوزش و انقباض عضلاني ظاهر مي گردد . امکان ابتلاء مجدد در غياب واکسيناسيون هست و هر اندازه فاصله بين شروع و انقباض عمومي حاصل از سم بيشتر باشد پيش آگهي بهتر می باشد .
اولين نشانه ي کزاز دشواري بلع و کليد شدن دهان می باشد . بيمار خيلي بزحمت دهان خود را باز مي کند عضلاتي که براي جويدن بکار ميرود در موقع انقباض دردناک و سفت هستند سپس انقباض در عضلات گردن ، صورت و ستون فقرات و شکم و غيره فرا مي رسد ( انقباض عمومي ) .
انقباض عضلات صورت ، شکل مخصوصي به مبتلا مي دهد و مانند اين می باشد که بيمار خنده بي نمکي به لب دارد ( خنده شيطان ) در حالت حمله عضلات جونده منقبض شده و بواسطه گرفتاري ماهيچه هاي ستون فقرات بدن بعقب خم مي گردد ( نظير کمان ) يعني سطح اتکاء تنها پشت سر و پاشنه ها مي باشد . هر گاه انقباض عضلات يک طرف بدن زياد گردد بدن بهمان طرف خم مي گردد و اگر تمام عضلات بدن بطور يکنواخت دچار شده باشند تمام بدن کشيده و بشکل خبردار در مي ايد . در شيرخواران و افراد خيلي پير کزاز خطرناک می باشد .
انقباض عضلات عمومي بصوت حمله اي ظاهر مي گردد يعني در اثر تحريک بيمار با روشنائي و صدا ، تزريق و يا لمس بدن ، جمع شدن عمومي بدن فرا ميرسد ، فکها سخت بهم فشرده شده و ساير عضلات نيز سفت مي شوند . انقباض عضلات حنجره و شکم و ديافراگم وعضلات تنفسي باعث خفگي مي گردد . اگر انقباض ماهيچه هاي تنفس طولاني باشد موجب کبودي رنگ مي گردد . حملات انقباضي بيمار را فرسوده و خسته مي کند . کليد شدن دهان سبب تشنگي ، اتلاف شديد انرژي ، عرق ( دفع الکتروليتها ) آسيب ماهيچه ها ( پارگي ) و گرسنگي ميشود .
تب در ابتداي بيماري درحدود ۳۸ درجه بوده و بتدريج بالا ميرود به ۴۰ و بالاتر ميرسد . نبض سريع نيست تعداد تنفس درخارج از حملات تند می باشد و اگر به ۴۰ بار در دقيقه برسد تقريباً وقوع مرگ حتمي می باشد .
در کزاز تعريق فراوان هست ، فشار خون پائين و بي خوابي هست . گاه بيماري شدت مي يابد و بيمار در عرض ۳-۲ روز در حالت سکته قلبي يا خفگي يا وارد شدن مواد غذائي در ششها تلف مي گردد و يا برعکس در عرض چند هفته انقباض عضلاني تخفيف يافته بهبودي حاصل مي گردد .
انواع خيلي سخت و سبک بيماري هم هست . فلج يک پا و يا دو پا و فلج صورت و چشم به تنهائي ديده مي گردد . اگر فاصله بين اولين علامت کزاز با شروع انقباض عمومي ماهيچه ها کمتر از ۴۸ ساعت باشد بيماري خيلي جدي و بدخيم مي باشد .
« پيشگيري »
اسپور کلستريديوم تتاني از راه خراش کوچک و بزرگ و زخم و شکستگي ها و غيره وارد بدن مي گردد ، اگر شرايط رشد و افزوني آن فراهم باشد سم ترواش مي کند و اين سم راهي مراکز عصبي مي گردد ، بنابراين قبل و بعد از وارد شدن باسيل در بدن مي توان پيش گيري لازم را انجام داد .
دادن آنتي بيوتيک ، ضدعفوني کردن و رعايت پاکيزگي زخم نيز از رشد احتمالي و تراوش سم جلوگيري مي کند ، باسيل کزاز در بافتهاي خراب شده بهتر رشد مي کند بنابراين پانسمان و رعايت پاکي زخم وعمل جراحي لازم سودآور مي باشد .
« واکسيناسيون »
تزريق واکسن مؤثرترين روش حفاظت در برابر کزاز می باشد .
کزاز نوزادان با واکسينه کردن مادر در زمان حاملگي قابل پيشگيري می باشد .
* پيشگيري پاسيو
ايمني پاسيو مي تواند بوسيله آنتي توکسين کزاز ( ايمونوگلوبولين انساني ) تأمين گردد .
سرم اسبي ممکن می باشد موجب واکنشهاي آلرژيک و حتي مرگ در اثر شوک آنافيلاکتيک ((حساسيتي ))گردد . ايمونوگلوبولين کزاز انساني معمولاً فاقد خطرات ذکر گردیده بوده و قدرت آن هم بيشتر از نوع آنتي توکسين هترولوگ می باشد وجانشين سرم اسبي شده می باشد .
* پيشگيري با آنتي بيوتيکها
کلستريديوم نسبت به پني سيلين حساس می باشد بنابراين کاربرد آن در زخمهاي مشکوک منطقي و گاه ضروري می باشد ولي بايد بخاطر داشت که در زخمهاي له و خراب شده دارو بمحل زخم نمي رسد ( بسبب اختلال جريان خون ) لذا امکان زنده ماندن و رشد باسيلها هست . عملاً در برخي بيماران نظاره شده می باشد که در زخمهاي تميز شده و اقدام شده با وجود کاربرد پني سيلين جانشيني براي واکسن يا سرم ضدکزاز نمي باشد .
* نظافت و جراحي زخم
براي از بين بردن محيط غيرهوازي بافت و رشد اسپورها سود بخش می باشد اقدام جراحي و تميز کردن زخم هر چه زودتر صورت بگيرد اثر سودبخش تري خواهد داشت ( رشد باسيل و توليد سم کاهش خواهد يافت )
در نظر داشتن اين نکته حائز اهميت می باشد که بهترين وسيله پيشگيري از کزاز واکسيناسيون کليه افراد درحال تندرستي می باشد .
« درمان »
گرم و مرطوب کردن اطاق ، فيزيوتراپي قفسه صدري ،خارج کردن تراوشات سينه و حلق ، حرکت دادن بيمار در روي تخت ، مراقبت چشمها ، تغذيه از راه لوله معدي ، تجويز آرام بخش ها ( ديازپام ) بمقدار کافي ، آنتي بيوتيکها و در صورت لزوم باز کردن ناي تنفس مصنوعي با دستگاه و مراقبت دقيق و دائمي بيمار که بطور واضح تمام اين موارد به توصيه و تحت نظارت پزشک انجام مي گردد.
| نام بيماري : كزاز Tetanus | |||||||||||||||||||||||||
| علائم : – سفتي و گرگفتگي ماهيچه‌ها، آغاز در اطراف فك و دهان – گلودرد – بلع و تنفس سخت | |||||||||||||||||||||||||
| كزاز يك عفونت باكتريايي خطرناك می باشد كه به وسيله يك نوع باكتري باسم كلوستريديوم تتاني Clostridium tetani به وجودمي‌آيد. اين باكتري عموماً در مزارع و خاكهاي كثيف باغچه و فلزات پوسيده پيدا ميشود و معمولاً او راه بريدگي كه مي‌تواند بر اثر چيزهايي مانند خار گل يا تكه‌هاي تيز فلز به وجودآيد وارد بدن ميشود. اين باكتري كه در محيطهاي كم اكسيژن بهتر رشد مي‌كند در محل بريدگي شروع به توليد سم مي‌نمايد كه اين باعث ميشود عضلات بدن دچار انقباض و گرفتگي غيرقابل كنترل بشوند.
عضلات فك معمولاً در مرحله اول گرفتار ميشوند. به اين جهت می باشد كه به اين بيماري قفل شدن آرواره‌ها نيز مي‌گويند سپس اسپاسم يا انقباض عضلاني به عضلات ديگر بدن منتقل ميشود. اين نشانه‌هاي كزاز مي‌توانند از يك هفته تا چندماه بعد از جراحت اوليه به وجودآيند. با انجام واكسيناسيون عليه كزاز در طي 5 سال اول زندگي و پس از آن يك تزريق يادآوري هر 5 سال يكبار بطور مطمئني ميتوان از كزاز پيشگيري نمود و به همين علت امروزه كزاز بسيار نادر شده می باشد. آيا خطرناك می باشد؟ آغاز چه كار بايد بكنيد؟ 2- در صورتيكه بيشتر از 6 ماه از زمان آخرين تزريق كزاز گذشته باشد كودكتان را براي تزريق مجدد آن به درمانگاه ببريد. 3- اگر كودكتان از خشكي عضلات مخصوصاً ماهيچه‌هاي فك و گردن شكايت مي‌كند فوري او را تحت امدادهاي پزشكي قرار دهيد. آيا مشورت با دكتر لازم می باشد؟ دكتر چه اقدامي انجام خواهد داد؟ شما چه كمكي مي‌توانيد بكنيد؟
|